Museum Plantin-Moretus brengt 16de eeuw naar Antwerpen

In 2021 is het precies 500 jaar geleden dat de Italiaanse schrijver Lodovico Guicciardini (1521-1589) geboren werd. Deze bijzondere verjaardag laat het Museum Plantin-Moretus niet onopgemerkt voorbij gaan. Met de expo Komt een Italiaan naar de Nederlanden keert het museum met de bestseller van Guicciardini terug naar de welvarende Nederlanden van de 16de eeuw.

In de 16de eeuw beschreef Guicciardini de Nederlanden en de inwoners vanuit zijn blik als Italiaan die toen terecht kwam in een andere maatschappij. Herkennen bezoekers vandaag zich daar nog in? Die vraag stelde het museum aan verschillende Antwerpenaren. Van nieuwkomers naar oudkomers tot Antwerpenaren die al hun hele leven hier wonen. Hoe ervaren zij in de 21ste eeuw de Nederlanden en de gewoonten van de inwoners van Antwerpen? Tijdens workshops, wandelingen en vele gesprekken werden vele indrukken verzameld. In de expo dienen zij als spiegel vanuit de 21ste eeuw op thema’s waar Guicciardini als Italiaan veel aandacht aan besteedde.

Kris Geysen, curator: “Het is opvallend hoe vaak Guicciardini het voedsel in de Nederlanden vergelijkt met spijzen uit Italië. Meestal in het voordeel van de Italiaanse keuken.”

Topstukken uit de expo

De expo illustreert de woorden van Guicciardini met een aantal opvallende topstukken:

De Virgilius Bononiensis toont het Antwerpen van 1565. Het stadsplan van Bononiensis is een monumentaal met de hand ingekleurde houtsnede van niet minder dan 120 cm hoog en 265 cm breed, en gedrukt op 20 bladen handgeschept papier. Het is het enige nog bekende exemplaar van dit plan, en de grootste en meest gedetailleerde plattegrond die we uit de 16de eeuw kennen. Het geeft een uniek zicht op de metropool Antwerpen op het hoogtepunt van haar economische macht in 1565. Deze kaart werd in 2021 gerestaureerd. Na de expo gaat dit topstuk weer voor enkele jaren rusten in het depot.

De kaart van Vlaanderen van Gerard Mercator uit 1540 is het enige bewaarde exemplaar van Mercators verbazend nauwkeurige kaart van Vlaanderen. Het Vlaams topstuk is samengesteld uit negen kopergravures en beslaat ruwweg een vierkante meter. De wandkaart is opgedragen aan keizer Karel V, graaf van Vlaanderen, ten tijde van Mercator. De Vlaanderen-kaart van Mercator kende veel navolging in andere atlassen. Uit de 16de eeuw kennen we maar liefst vijftien kaarten die erop zijn gebaseerd.

Pieter I Bruegels unieke kijk op het dagelijks leven komt in meerdere prenten aan bod: Zomer (1570), Ijsvermaak aan de Sint-Jorispoort (ca. 1558) en De kermis van Hoboken (ca. 1568-1588).

Over Guicciardini

Lodovico Guicciardini is een Italiaanse koopman die vanaf 1541 in het Antwerpse filiaal van het familiebedrijf werkt. Net als Christoffel Plantijn is Guicciardini een migrant die voor zijn werk naar de Nederlanden verhuist en in Antwerpen neerstrijkt. Hij blijft tot zijn dood in Antwerpen (22/3/1589). 

Zijn carrière neemt een wending wanneer hij in 1554 voltijds schrijver wordt, een activiteit die volgens hem meer opbrengt dan zijn werk als koopman. In 1567 publiceert hij zijn bestseller: Descrittione di tutti i Paesi Bassi. In dit opmerkelijke boek beschrijft hij de economie, staatkunde, taal, flora, fauna en volksaard van de welvarende Nederlanden. Het boek wordt meer dan 60 keer uitgegeven, bij verschillende drukkers.

Opvallend veel aandacht gaat naar zijn woonplaats en de inwoners van Antwerpen: "Zy zijn vervaren ende gheschikt om over al ter wereldt te handelen, ja oock de vrouwen persoonen (al en hebben zy noyt buytens landts geweest) connen drie oft vier, sommighe vijf, ses ende seven talen spreken: welck een gherieffelijck ende wonderlijck dinck is."

Iris Kockelbergh, directeur Museum Plantin-Moretus: “Tentoonstellingen in Museum Plantin-Moretus brengen nooit alleen een 16de-eeuws verhaal, maar willen een spiegel zijn voor de 21ste eeuw. We nodigen de bezoeker dan ook uit om hun ervaringen rond heel alledaagse thema’s te delen met andere bezoekers.”

Nabilla Ait Daoud, schepen voor Cultuur: “Guicciardini laat ons niet alleen met trots naar het verleden van onze stad kijken, maar ook met een frisse nieuwe blik naar onze stad zoals ze vandaag is.”

Jeroen Olyslaegers en Mohamed Ouaamari

Vlaams schrijver en columnist Jeroen Olyslaegers schreef elf meeslepende audioverhalen bij de expo. Hij loodst bezoekers op een unieke manier door de expo en staat stil bij een aantal topstukken. ​
​Redacteur en columnist Mohamed Ouaamari vraagt zich af hoe Guicciardini het Antwerpen van vandaag zou ervaren. Niet als vreemdeling uit Italië, maar als gast uit het verleden. Wat zou hij vinden van het moderne Antwerpen zonder stadsmuren? Begrijpt hij het nut van afvalscheiding? Wat vindt hij van wijken waar inwoners van de meest uiteenlopende nationaliteiten het leven kleuren? En hoe zou hij het uitbundige nachtleven rijmen met zijn lijfspreuk: “In niets teveel”. Mohamed schrijft een reeks hedendaagse kortverhalen die te volgen zijn via de website, Facebook en Instagram van het museum en van Mohamed zelf.

“Guiccardini zou vandaag een echte Antwerpenaar zijn. Fier om het centrum van de wereldhandel te zijn, maar luid vloekend in de file. Zijn leuze vandaag? Anversa è la città, il resto è parcheggio.”

Wandelingen

Randprogramma

Het Museum Plantin-Moretus voorziet naar goede gewoonte een rijk gevuld randprogramma bij de expo. Waaronder gegidste rondleidingen met de curator of een ervaren gids. En lezingen en signeersessies met onder meer Jeroen Olyslaegers en Mohamed Ouaamari. Voor gezinnen is er een leuk opdrachtenboekje. En in de krokusvakantie kunnen bezoekers ​ mee borduren aan de stad met borduurmeester Nadia Mohmand en kunstenaar Lies Van Assche. Meer informatie hier.

Praktisch

https://pers.museumplantinmoretus.be/media/album/11548

Persbezoek op aanvraag

Journalisten kunnen op aanvraag de expo Komt een Italiaan naar de Nederlanden bezoeken. Gelieve hiervoor een afspraak te maken via Nadia De Vree: